Jakie ryzyko wiąże się z inwestowaniem

Boimy się inwestować. Bezzasadnie. Główną przyczyną jest tutaj obawa przed potencjalną utratą pieniędzy, będąca efektem strachu przed nieznanym. To zupełnie naturalne, że jeśli czegoś nie rozumiemy, staramy się tego unikać, nie mamy bowiem pojęcia, czego możemy się po tym spodziewać i jakie ewentualne korzyści mogłoby nam przynieść.

Do takich właśnie niewiadomych należy inwestowanie. Ryzyko bywa mylnie pojmowane, w szczególności przez małych inwestorów. Największe obawy wywołują te elementy, które w dłuższej perspektywie nie stanowią większego zagrożenia dla naszych inwestycji, podczas gdy z drugiej strony ignorujemy czynniki, które mogą im naprawdę zagrozić.

Tylko dzięki odpowiedniemu zrozumieniu oraz kalkulacji ryzyka możemy skutecznie pomnażać swój majątek i przestać się tym zamartwiać. Ryzyko nie jest powodem, który powinien powstrzymać Cię przed inwestowaniem. Pomimo ryzyka, inwestowanie pozostaje najlepszym i najłatwiejszym sposobem na zwiększenie oszczędności oraz na długoterminowe budowanie majątku. Statystyki nie kłamią.

Ryzyko nie jest niczym nadzwyczajnym i nie powinno być postrzegane jako wróg. Jest naturalną ceną, jaką przychodzi zapłacić w zamian za wyższy zysk. Każdy inwestor musi pogodzić się z faktem, że ryzyko to integralna część inwestycji. Innymi słowy, ryzyko jest ceną zysku.

Ryzyko i zysk to najlepsi przyjaciele, którzy w dłuższej perspektywie pozostają nierozłączni. Jeżeli chcesz pomnożyć swoje aktywa, musisz podjąć ryzyko. W przeciwnym wypadku Twoje zyski będę niewielkie, a inflacja spowoduje utratę wartości środków, które już posiadasz. Im wyższe ryzyko, tym wyższa oczekiwana stopa zwrotu. I na odwrót. To jedno z podstawowych praw inwestowania.

Pieniądze nie rosną na drzewach ani nie spadają z nieba. Inwestycje generują przychody dzięki zyskom osiąganym przez przedsiębiorstwa, w które inwestujesz. Przedsiębiorczość natomiast zawsze wiąże się z niepewnością.

Menedżerowie inwestycyjni nie są czarodziejami, nie są w stanie wyczarować zysków z kapelusza. Zyski muszą pochodzić skądś, a odsetki być naliczane od czegoś. Zwykle pochodzą one z osiąganych przez firmę zysków, jej dochodów, np. ze sprzedaży towarów lub usług. Zawsze miej to na uwadze, myśląc o inwestowaniu.

Ryzyka nie należy się obawiać - zamiast tego warto postrzegać je raczej jako warunek konieczny dla osiągania ponadprzeciętnych zysków w długim okresie. Z ryzykiem można sobie radzić. Istnieją liczne sposoby na jego minimalizację, takie jak np. podstawowe zasady inwestowania. Jeżeli ich przestrzegasz, ryzyko inwestycyjne przestaje mieć znaczenie.

Ryzyko na ogół definiowane jest jako niepewność osiągnięcia celów inwestycyjnych. Innymi słowy, jest to prawdopodobieństwo wygenerowania pożądanej stopy zwrotu dzięki konkretnej inwestycji.

Każdy dobry proces inwestycyjny rozpoczyna się zdefiniowaniem celu inwestycyjnego. Może to brzmieć dosyć błaho, ale w rzeczywistości naprawdę pomaga uniknąć późniejszego rozczarowania. Do każdego celu - także inwestycyjnego - można dotrzeć wieloma drogami. Każda z nich wiąże się jednak z pewnym ryzykiem, czyli innym prawdopodobieństwem dotarcia do miejsca docelowego.

Pierwszym, a przy tym jednym z najważniejszych narzędzi zarządzania ryzykiem - z jakiego powinieneś skorzystać nawet przed rozpoczęciem inwestowania - jest wybór odpowiedniej struktury portfela. Inwestycja musi zostać odpowiednio dopasowana do celu, jego parametrów, a także indywidualnej sytuacji inwestora, przez którą rozumiemy jego horyzont inwestycyjny, sytuację finansowa, oczekiwaną stopę zwroty czy skłonność do ryzyka.

Na tej podstawie inwestor wybiera odpowiednią strukturę inwestycji (alokację środków), czyli proporcję różnych klas aktywów, z których każda cechuje się innym poziomem ryzyka oraz stopą zwrotu. Obligacje uznaje się na ogół za inwestycję bezpieczniejszą, o mniejszych wahaniach cen, na dłuższą metę jednak również niższych zyskach, akcje są natomiast mniej stabilne, ale w długim okresie pozwalają osiągać lepsze wyniki.

Inwestor powinien oczywiście twardo stąpać po ziemi, a jego oczekiwania muszą być realistyczne i osiągalne. Odpowiednio dobrana struktura portfela maksymalizuje prawdopodobieństwo osiągnięcia celu inwestycyjnego przy utrzymaniu poziomu ryzyka na możliwie najniższym poziomie.

Za inwestycje wolne od ryzyka w finansach uznawane są przede wszystkim obligacje rządowe krajów rozwiniętych, w szczególności USA, Japonii i Niemiec. Równie minimalny poziom ryzyka inwestycyjnego wiąże się z depozytami bankowymi osób fizycznych, które do równowartości 100 tys. EUR podlegają gwarancji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, czyli państwa.

Jeżeli zamierzasz osiągnąć stopę zwrotu co najmniej równą stopie inflacji, nie masz innego wyjścia, jak podjąć ryzyko. Zasadniczo, chcąc osiągnąć zyski wyższe niż te przynoszone przez inwestycje wolne od ryzyka, musisz liczyć się z pewnym stopniem ryzyka.

Ryzyko inwestycyjne dzielimy na dwa podstawowe rodzaje:

• Ryzyko niesystematyczne (specyficzne)
• Ryzyko systematyczne (rynkowe)

Ryzyko niesystematyczne (specyficzne)

Do grupy tej należą indywidualne subiektywne ryzyka związane z danym papierem wartościowym i jego emitentem (spółką lub państwem). Związane są one z konkretną firmą, której pożyczasz pieniądze poprzez zakup obligacji lub w którą inwestujesz bezpośrednio, kupując akcje. Do ryzyk specyficznych zaliczamy także ryzyko związane z samym inwestorem lub jego menedżerem inwestycyjnym.

Ryzyko biznesowe jest najpowszechniejszym zagrożeniem inwestycji. Oznacza ono ryzyko wystąpienia dowolnego czynnika, który utrudniłby osiągnięcie oczekiwanych wyników finansowych spółki lub spowodował spadek jej wartości.

Do takich elementów zaliczyć możemy na przykład niską jakość oferowanych produktów czy usług, niski popyt na nie, wysoki poziom kosztów, niski udział w rynku, słabe perspektywy rozwoju branży, nieumiejętne zarządzanie przedsiębiorstwem, kiepską księgowość czy nieodpowiednią strategię biznesową, niski stopień (lub brak) realizacji planów, skandale, wykroczenia względem prawa, deficyt innowacji oraz wszystko, co wpływa na spadek zysków spółki, jej rentowności lub prowadzi do masowej wyprzedaży akcji przez inwestorów oraz spadku wartości spółki.

Szczególnym rodzajem ryzyka biznesowego jest ryzyko kredytowe, które dotyczy wyłącznie obligacji oraz pozostałych dłużnych papierów wartościowych, takich jak weksle czy certyfikaty. Ryzyko kredytowe oznacza prawdopodobieństwo, że całkowita wartość obligacji lub należne odsetki nie zostaną wypłacone.

Przyczyny takiej sytuacji związane są właśnie z ryzykiem biznesowym. Każdy dłużnik pożycza pieniądze, aby zainwestować je w działalność gospodarczą, z której dochodów będzie musiał nieuchronnie zwrócić zdeponowane środki, a ponadto uzgodnione odsetki. Ryzyko, że nie uda mu się tego zrobić, to właśnie ryzyko kredytowe.

Najskuteczniejszą metodą minimalizacji, a nawet zupełnej eliminacji ryzyka biznesowego jest szeroka dywersyfikacja, czyli podział inwestycji na większą liczbę pojedynczych papierów wartościowych.

Ryzyko biznesowe można również wyeliminować poprzez dokładną i fundamentalną analizę inwestycji oraz zastosowanie skutecznej strategii inwestycyjnej, ale jak pokazuje historia i doświadczenie, ich efekt rzadko bywa wystarczający, a ponadto metody te same generują kolejne ryzyka specyficzne.

Do wspomnianych ryzyk należą ryzyko związane z człowiekiem oraz ryzyko strategii inwestycyjnej. Choć większość z nas nie jest skłonna tego przyznać, kierujemy się głównie emocjami, które są jednym z największych wrogów inwestycji. Wydaje nam się, że podejmujemy decyzje racjonalnie, podczas gdy kontrolę sprawuje przede wszystkim nasza psychika.

Ze względu na naszą skłonność do kierowania się uczuciami, ludzkie decyzje są wyjątkowo podatne na błędy, co w dłuższej perspektywie prowadzi do osiągania niższych wyników w ramach aktywnie zarządzanych inwestycji. Profesjonalni menedżerowie inwestycyjni są jednak na te błędy równie podatni. Ryzyko to jest być może  najbardziej niedocenianym, a równocześnie największym z ryzyk inwestycyjnych.

Opisane powyżej ryzyka można minimalizować, stosując odpowiednią strategię inwestycyjną. Żadna strategia nie jest jednak uniwersalna - każda z nich sprawdza się jedynie w określonych warunkach, stosowana w niewłaściwych może natomiast stwarzać kolejne zagrożenia.

Najbardziej skutecznym sposobem eliminacji ryzyka związanego z człowiekiem jest pasywne podejście do inwestycji, czyli inwestowanie w ramach całego rynku, bez aktywnego wybierania papierów wartościowych czy próby wstrzelenia się w odpowiedni moment z kupnem oraz sprzedażą inwestycji.

Ryzyko systematyczne (rynkowe)

Ryzyko systematyczne to obiektywne, powszechne ryzyko, które związane jest z rozwojem gospodarczym, społecznym oraz rynków akcji - występuje ono niezależnie od inwestora. Cykle koniunkturalne, czyli naprzemienne okresy ożywienia i depresji, mają bowiem charakter naturalny.

Ryzyko systematyczne obejmuje ogólne nastroje na rynkach, które wpływają na wahania indeksów, zmiany makroekonomiczne, a także ryzyko polityczne (walutowe oraz fiskalne). Spośród ryzyk systematycznych wyróżnić możemy m. in. ryzyko walutowe, ryzyko inflacyjne czy ryzyko stopy procentowej.

Ryzyko rynkowe można określić jako naturalne i całkowicie nieuniknione. Choć zwykle to ono najbardziej zaprząta nasze głowy, paradoksalnie - o ile stosujesz się do podstawowych zasad inwestowania - stanowi ono najmniejsze zagrożenie dla Twojej inwestycji.

Ryzyko rynkowe zawsze przemija z czasem - wraz ze wzrostem horyzontu inwestycyjnego dąży ono do zera. Dotychczas rynki finansowe zawsze wracały do zdrowia po okresie recesji i pobijały nowe rekordy. Wystarczająca ilość czasu to podstawowy, najważniejszy warunek udanej inwestycji.

Jak mówi Pavel Škriniar z Uniwersytetu Ekonomicznego w Bratysławie: „Inwestowanie jest jak pieczenie ciasta. Nie możesz wyjąć blachy z piekarnika po 5 minutach i po prostu go zjeść, nim zdąży wyrosnąć. Musisz uzbroić się w cierpliwość i zostawić je w piekarniku przez wymaganą ilość czasu, a skonsumować dopiero, gdy nadejdzie odpowiedni moment.”

Uwaga: Wszystkie dane związane z historycznym rozwojem portfeli Finax są modelowane i powstały na podstawie modelowania wstecznego danych. Metodę modelowania wyników historycznych opisaliśmy w artykule W jaki sposób przeprowadzamy modelowanie historycznych wyników portfeli Finax? Wyniki historyczne nie gwarantują przyszłych zwrotów, a inwestycja może przynieść stratę. Dowiedz się, jakie ryzyko podejmujesz, inwestując. Wyniki bazują na notowaniach EUR i są przeliczone na PLN według kursów spot EUR-PLN (źródło: Bloomberg). Pamiętaj o ryzyku walutowym, ponieważ wyniki Finax wyrażone w PLN zależą także od wahań kursów walut wobec złotego, który może zwiększać lub zmniejszać wynik z inwestycji.

Zmiany wartości inwestycji wywołują w nas niepokój. Martwimy się potencjalnym spadkiem cen posiadanych przez nas papierów wartościowych. Fakt, że przez cały czas stanowią one przedmiot obrotu, to jednak ogromna zaleta, która umożliwia szybkie reakcje na potencjalne zmiany Twojej sytuacji życiowej oraz modyfikacje swojej inwestycji.

W dowolnym momencie możesz sprzedać posiadane papiery wartościowe lub dokupić kolejne, mając pewność, że ich cena będzie zawsze uczciwie ustalona przez ogromną liczbę uczestników rynku. Dzięki temu zawsze wiesz, jak postrzegana jest na rynku Twoja inwestycja.

Z drugiej strony, mamy tendencję podświadomie, lecz zupełnie niesłusznie preferować niepewne inwestycje, jak np. zakup obligacji korporacyjnych. Która inwestycja niesie za sobą większe ryzyko? Inwestycja w 5000 największych firm z całego świata, których obroty liczone są w bilionach dolarów, czy może pożyczenie pieniędzy lokalnej firmie mieszkaniowej o minimalnej wielkości kapitału i zerowym poziomie aktywów?

5000 największych firm nie zniknie nagle z mapy świata. Przy odpowiedniej dywersyfikacji portfela inwestycyjnego nigdy nie stracisz wszystkiego, a spadek wartości aktywów będzie zawsze jedynie przejściowy. Natomiast gdy firma, której pożyczyłeś pieniądze, zbankrutuje i nie spłaci wyemitowanych obligacji, nikt nie będzie w stanie zwrócić Ci utraconych pieniędzy. Która inwestycja jest zatem bardziej ryzykowna?

Innym przydatnym narzędziem zarządzania ryzykiem rynkowym jest odpowiednia alokacja (skład portfela), o której wspomnieliśmy już na początku. Jeżeli nie jesteś skłonny ponieść ryzyka i poradzić sobie z wahaniami wartości inwestycji, nie możesz spodziewać się wyższych zysków. Podobnie, jeżeli nie jesteś w stanie zainwestować na wystarczającą ilość czasu, nie możesz inwestować dynamicznie.

Żaden z powyższych czynników nie stanowi jednak powodu, aby nie inwestować. Możemy inwestować, licząc się z różnymi rodzajami ryzyka. Przy krótszych okresach inwestycji oraz dla bardziej ostrożnych inwestorów lepiej sprawdzą się te portfele, które w swoim składzie mają wyższy udział obligacji, ponieważ ich zmienność jest o wiele mniejsza, co możecie zobaczyć na poniższym wykresie.

W ograniczaniu ryzyka rynkowego pomaga także inwestowanie regularne, dzięki któremu w dłuższej perspektywie kupujesz po uśrednionych cenach. W rezultacie jesteś w stanie nabyć większą liczbę udziałów i zwiększyć swoje aktywa finansowe.

Inne ryzyka rynkowe, takie jak ryzyko walutowe, polityczne i ryzyko stopy procentowej, mogą być skutecznie wyeliminowane - ponownie - dzięki odpowiedniej dywersyfikacji.

Jakie ryzyko wiąże się z inwestowaniem z Finax?

Kiedy zakładaliśmy Finax, mogliśmy już pochwalić się bogatym doświadczeniem w obszarze inwestycji i rynków finansowych. Wykorzystaliśmy je, aby stworzyć Inteligentne Inwestowanie. Nie mogliśmy wyeliminować przy tym ryzyka, które stanowi integralną część inwestycji.

• Projektując nasze portfele, kładliśmy zatem szczególny nacisk na minimalizację większości ryzyk:
• Ryzyko biznesowe i ryzyko kredytowe redukujemy praktycznie do zera - w portfelach Finax możecie znaleźć ponad 9,5 tys. akcji oraz obligacji ze wszystkich sektorów gospodarki,
• Pasywne inwestowanie, takie jak inwestowanie z Finax, całkowicie eliminuje wszelkie ryzyko związane z ludzkimi błędami oraz nieodpowiednią strategią inwestycyjną,
• Szeroka dywersyfikacja portfeli, w skład których wchodzą papiery wartościowe z 92 krajów całego świata znacznie ogranicza ryzyko polityczne oraz walutowe;
• Nie musisz martwić się o wybór odpowiedniej alokacji środków, dopasowanej do Twoich celów, profilu ryzyka czy horyzontu inwestycyjnego - nasza platforma zaproponuje Ci portfel o odpowiednim poziomie ryzyka, dopasowanym indywidualnie do Twoich potrzeb.
• Inwestuj co miesiąc już od 50 zł - wystarczy ustawić stałe zlecenie w swoim banku,
• Jedynym ryzykiem, z którym musisz się liczyć jest ryzyko rynkowe. Można je jednak wyeliminować, ustalając wystarczający horyzont inwestycyjny,
• Zatem wszystko, czym musisz zająć się we własnym zakresie, to właściwie ocenić swoją sytuację życiową, plany, oczekiwania i predyspozycje, pozwolić choć części swoich oszczędności “pracować” przez wystarczająco długi okres, zachować dyscyplinę i nie ulegać emocjom przedwcześnie.

Idealna inwestycja osiąga maksymalną rentowność przy minimalnym poziomie ryzyka. Takie założenie mieliśmy, konstruując portfele Finax.

Jeżeli chcesz inwestować przy minimalnym poziomie ryzyka i zyskać jak najwięcej, przenieś swoje inwestycje do Finax i uzyskaj rabat: 50% wartości przeniesionej inwestycji zarządzane będzie przez pierwsze 2 lata zupełnie za darmo.

A jeśli chcesz dowiedzieć się jeszcze więcej o ryzyku, koniecznie obejrzyj zapis z naszego webinaru: