Dywersyfikacja oznacza rozkład ryzyka pomiędzy kilka mniejszych inwestycji. To strategia inwestycyjna, której celem jest minimalizacja ryzyka związanego z pojedynczym papierem wartościowym.

Na pewno zdarzyło Ci się kiedyś usłyszeć radę: „Nie stawiaj wszystkiego na jedną kartę!”. Jeżeli nie dopisze Ci szczęście, przy takiej strategii stracisz wszystko, co posiadasz. Przy obstawieniu kilku różnych zakładów niepowodzenie jednego dotknie Cię w znacznie mniejszym stopniu. Wciąż będziesz mógł przecież liczyć na sukces pozostałych.

Dywersyfikacja opiera się na podstawach matematyki. Jeżeli na przykład przy tworzeniu swojego portfela inwestycyjnego uwzględnisz akcje 4 różnych spółek, z których trzy odnotują 20% wzrost, ale jedna z nich zbankrutuje – Twoja inwestycja przyniesie stratę -10%.

Jeżeli jednak uwzględnisz w swoim portfelu inwestycyjnym 100 różnych spółek, z których 99 odnotuje wzrost wartości średnio o 10%, a 1 zbankrutuje – zarobisz około 8,9%. Taka jest właśnie rola dywersyfikacji - rozkład ryzyka.

Wady dywersyfikacji

W branży finansowej przewijają się różne opinie na temat dywersyfikacji. Z pewnością jest ona jedną z najskuteczniejszych metod ograniczania ryzyka, w przeszłości bywała jednak krytykowana przez wzgląd na wysokość osiąganych w ten sposób przychodów oraz wyższe koszty inwestycji.

Jeden z najpopularniejszych mitów inwestycyjnych mówi, że jeżeli chcesz zarobić więcej, powinieneś skupić się na inwestowaniu w aktywa mające potencjał, by przynieść najwyższy zysk. Zasadniczo jest to założenie prawdziwe – istnieje jednak pewien haczyk.

Ci, którzy opowiadają się za takim stwierdzeniem uważają, że zdywersyfikowane portfele pozwalają osiągać jedynie przeciętne rezultaty. Dzięki szeregowi pomniejszych inwestycji oferują one uśrednioną stopę zwrotu, nie wykorzystują jednak szansy na ewentualne profity z ponadprzeciętnych wyników najlepiej rokujących aktywów. Szeroka dywersyfikacja pozwala praktycznie zrównać osiąganą stopę zwrotu z inwestycji ze średnią rynkową. Niektórzy menedżerowie inwestycyjni chcą jednak osiągać jeszcze wyższe wyniki, stawiając na aktywa, które – w ich opinii – cieszą się największym potencjałem.

W praktyce jednak wszelkie próby realizacji tego celu – czyli osiągnięcia stopy zwrotu powyżej średniej rynkowej – to raczej myślenie życzeniowe. Zdecydowanej większości menedżerów nie udaje się w ten sposób nawet dorównać rynkowej średniej. Stoi za tym przede wszystkim fakt, że nie da się jednoznacznie przewidzieć przyszłych cen poszczególnych aktywów. Portfele o wysokim stopniu koncentracji prowadzą do zaniżonych zysków przy znacznie wyższej ekspozycji na ryzyko.

Dawniej rozłożenie wysokiego poziomu ryzyka nierozerwalnie wiązało się z koniecznością poniesienia istotnych kosztów. Zakup wielu różnych papierów wartościowych wymagał przeprowadzenia szeregu transakcji, z których każda podlegała opłatom.

Wraz z pojawieniem się oraz popularyzacją funduszy ETF wada ta została wyeliminowana. Fundusze indeksowe, oferujące szeroko zdywersyfikowane portfele umożliwiły inwestowanie w dużą liczbę papierów wartościowych przy bardzo niskich kosztach, eliminując tym samym indywidualne ryzyko emitentów.

Dlaczego dywersyfikacja działa?

Podstawowy błąd początkujących inwestorów to próba inwestowania wyłącznie w najlepiej rokujące instrumenty. W najlepszym razie szukają oni takich akcji lub funduszy inwestycyjnych, które odznaczają się największym potencjałem wzrostu, stosując przeróżne podejścia inwestycyjne. Swoje założenia opierają jednak na ogół na dotychczasowych wynikach.

Najpopularniejsza wśród małych inwestorów strategia inwestycyjna wygląda następująco: przeglądają listę dostępnych funduszy wspólnego inwestowania i wybierają ten, który w przeszłości odznaczał się najlepszymi wynikami. Mylnie oczekują, że to, co działało dotychczas, będzie sprawdzać się równie dobrze w przyszłości.

Poniższy wykres przedstawia, jak kształtowały się ceny akcji Facebooka od momentu wejścia spółki na giełdę w maju 2012 r. do końca 2017 r. w porównaniu do wyników indeksu giełdowego S&P 500 w tym samym okresie.

Facebook stał się wówczas dominującym medium społecznościowym, któremu dzięki sprytnemu podejściu do reklam oraz zasięgowi sięgającemu niemal dwóch miliardów użytkowników udało się zbić fortunę. Wzrost zysków w porównaniu do roku poprzedniego (w %) przyjmował dwucyfrowe wartości i nic nie świadczyło, aby trend ten mógł się szybko odwrócić.

Gdyby potencjalny inwestor miał na podstawie tego wykresu oraz ogólnych nastrojów na rynku dokonać wyboru pomiędzy w/w dwiema opcjami, na początku 2018 r. najprawdopodobniej zdecydowałby się na ulokowanie pieniędzy w akcjach Facebooka. 

Już rok później na własnej skórze doświadczyłby jednak wszystkich ryzyk związanych z inwestowaniem w pojedyncze, wyselekcjonowane papiery. Liczba użytkowników Facebooka uległa stagnacji, średni czas spędzany na platformie zmniejszył się, a cena akcji gwałtownie spadła z powodu skandalu związanego z wyciekiem danych.

W wyniku w dużej mierze nieprzewidzianych wydarzeń inwestycja w akcje Facebooka straciłaby na przestrzeni zaledwie jednego roku niemal jedną trzecią swojej wartości, podczas gdy wartość indeksu obejmującego szerokie grono największych amerykańskich firm spadła jedynie o 8%.

Ponadto śmiało możemy założyć, że na podstawie nowych informacji z 2018 r. zdecydowana większość inwestorów wolałaby jednak zainwestować swoje fundusze w indeks, jako iż Facebook stracił wcześniejszą atrakcyjność. Zysk z akcji Facebooka przekracza jednak 45% od początku bieżącego roku. W tym samym czasie czasie indeks S&P 500 wypracował jedynie 15% zysku.

W historii rynków finansowych znaleźlibyśmy tysiące podobnych przykładów. Skoncentrowanie swojej inwestycji na jednej czy zaledwie kilku pozycjach zawsze wiąże się z podwyższonym ryzykiem. 

Efekt dywersyfikacji znajduje zastosowanie również dla całych sektorów gospodarki, kiedy inwestujemy w poszczególnych regionach. Ma on znaczenie przede wszystkim przy dłuższym horyzoncie inwestycyjnym – który jest podstawowym warunkiem sukcesu inwestycji. Na pierwszy plan wysuwa się tutaj brak możliwości przewidzenia dokładnych długoterminowych wyników aktywów będących przedmiotem obrotu.

Dla przykładu, obecnie inwestorzy chętniej wybierają akcje amerykańskie ze względu na ich wyniki w ostatniej dekadzie. Wśród branż królują firmy technologiczne, biotechnologiczne oraz związane z branżą opieki zdrowotnej – tematy te są bowiem obecnie na fali. Czy jednak to właśnie te sektory odnosić będą w nadchodzących latach największe sukcesy? Czy przynosiły tak świetne zyski jeszcze 20 lat temu? Myślisz, że inwestorzy będą w stanie przewidzieć, kiedy trend ten ulegnie zmianie?

Poniższy wykres przedstawia wyniki 6 indeksów stanowiących podstawę portfeli Inteligentnego Inwestowania w latach 2008 – 2017. Wykres dokładnie pokazuje, dlaczego akcje amerykańskie cieszą się dziś największą popularnością. W ubiegłych latach były najbardziej dochodowe.

Jeżeli jednak cofniemy się o 10 lat i przyjrzymy raz jeszcze tym klasom aktywów – czyli wynikom, jakie osiągały w latach 1998 – 2007 – nasz ranking ulegnie zupełniemu przetasowaniu, a na czele znajdziemy zupełnie inne aktywa.

W okresie przed kryzysem finansowym na rynkach dominowały akcje z krajów rozwijających się. W czasach, gdy my, założyciele Finax, rozpoczynaliśmy swoją działalność w sektorze finansowym - czyli 15 lat temu - wszyscy skupiali się wyłącznie na rynkach wschodzących.

Doprowadziło to nawet do powstania całej klasy inwestycyjnej, BRIC (Brazylia, Rosja, Indie i Chiny), stworzonej przez popularnego wówczas ekonomistę Goldman Sachs. BRIC był wszędzie. BRIC był przyszłością. Większość funduszy koncentrowała się na aktywach z krajów BRIC i to właśnie one odnotowały największy napływ kapitału.

W końcu jednak przyniosły one inwestorom rozczarowanie. Akcje krajów rozwijających się w ostatniej dekadzie odnotowały najgorsze wyniki. Na rynku dominują dziś akcje amerykańskie, które w latach 1998–2007 pozostawały daleko w tyle.

Istotę dywersyfikacji świetnie oddaje nasza ulubiona okresowa tabela przychodów, inspirowana przez firmę Callan. Na pierwszy rzut oka skomplikowana tabela pozwala na czytelny przegląd wyników poszczególnych klas aktywów na przestrzeni wielu lat.

Nasza tablica przedstawia wyniki 10 funduszy ETF, z których składają się portfele Inteligentnego Inwestowania. Każda kolumna tabeli reprezentuje jeden rok, a poszczególne klasy aktywów - zawsze oznaczone tymi samymi kolorami – uszeregowane zostały w kolumnach według ich wydajności w danym roku (od najwyższej do najniższej).

Celem takiego układu jest pokazanie, że poszczególne kolory występują na przemian – raz u góry, raz u dołu kolumny. Dla każdej klasy aktywów po udanym okresie nadchodzą lata słabszych wyników. Żaden z kolorów nie zajmuje najwyższego miejsca w tabeli przez dłuższy okres.

Jeżeli na początku każdego roku inwestowałbyś w tę grupę aktywów, która osiągnęła najwyższą rentowność w roku poprzednim, wartość inwestowanych środków wzrastałaby średnio o zaledwie 1,1% rocznie (co daje poniżej 17% w ciągu 14 lat).

Jeśli jednak swoją inwestycję dzieliłbyś po równo pomiędzy dwa najlepsze fundusze z roku poprzedniego, średni roczny dochód wzrósłby do 4% (co w ciągu 14 lat skumulowałoby się do 74%).

Decydując się na stopień dywersyfikacji oferowany przez portfel 100% akcji Finax, dla którego regularnie przeprowadzany jest automatyczny rebalancing, w tym samym okresie wartość Twoich pieniędzy wzrosłaby o niemal 7% w ciągu jednego roku. Przykład ten świetnie obrazuje wynikające z dywersyfikacji korzyści.

Głównym problemem wyżej wymienionych podejść do inwestowania jest spoglądanie z uporem w przeszłość, która nie dostarcza nam zbyt wielu informacji na temat przyszłych zdarzeń. Niewielu jest inwestorów czy menedżerów mogących patrzeć w przyszłość wystarczająco pewnie i przewidywać zmiany cen.

Jasne staje się zatem, że celem dywersyfikacji nie jest wyłącznie minimalizacja ryzyka. Można opisać ją również jako narzędzie do zwiększania oraz stabilizacji długoterminowych zysków. Najważniejszą jej zaletą jest fakt, ze pozwala na bardzo korzystną relację pomiędzy osiąganą stopą zwrotu a podejmowanym stopniem ryzyka – co stanowi podstawę udanej inwestycji.

Czym jest dywersyfikacja?

Podstawą dywersyfikacji jest rozkład ryzyka pomiędzy kilka mniejszych inwestycji. Odpowiednio skomponowany portfel to taki, którego ryzyko nie jest skoncentrowane. Ekspozycja na konkretne papiery wartościowe jest niska.

Dywersyfikacja prawie całkowicie eliminuje ryzyko związane z konkretną spółką, emitentem, sektorem czy państwem - tzw. ryzyko niesystemowe. Jedyne ryzyko, które nie zostaje w ten sposób wyeliminowane, to ryzyko rynkowe - można je jednak zneutralizować dzięki odpowiedniemu horyzontowi inwestycyjnem.

Dywersyfikacja jest jeszcze bardziej efektywna, jeżeli przy budowaniu portfela wykorzystamy papiery wartościowe o niskiej lub wręcz ujemnej korelacji. Korelacja oznacza powiązanie między dwoma rodzajami aktywów. O jego stopniu informuje współczynnik korelacji.

Dla przykładu, jeżeli 1% wzrostu wartości udziałów Facebooka towarzyszy wzrost ceny indeksu S&P 500 o średnio 0,5%, korelacja tych aktywów jest dodatnia, a współczynnik wynosi 0,5. Przy wzroście wartości udziałów Facebooka średnio o 0,2% spada natomiast wartość obligacji rządowych. Oznacza to, że ich korelacja jest ujemna, współczynnik wynosi zaś -0,2. Posiadanie w portfelu tych dwóch instrumentów jednocześnie stanowi zatem skuteczniejszą kombinację przy zmniejszaniu ryzyka.

Jeżeli inwestujesz w wiele aktywów osiągających różne wyniki – gdy wartość jednych spada, innych rośnie, a ich ceny zmieniają się w różnym tempie – niższa jest ogólna zmienność wartości portfela. Obniża to również poziom strat oraz całkowitego ryzyka inwestycji.

Jaki stopień dywersyfikacji oferuje Finax?

Rozkład ryzyka odgrywał ważną rolę przy tworzeniu portfeli Finax. Naszym celem było wprowadzenie na rynek uniwersalnej strategii, która sprawdzałaby się w każdym okresie. Chcieliśmy, aby Inteligentne Inwestowanie było doskonałym produktem nie tylko dzisiaj czy przez najbliższe 10 lat. Wyszliśmy z założenia, że powinno ono nadawać się dla większości inwestorów również 10 lat temu.

Postanowiliśmy całkowicie zrezygnować z aktywnego zarządzania portfelami. Nie zamierzamy odzwierciedlać aktualnych trendów czy sytuacji rynkowej, nie usiłujemy przewidywać przyszłej sytuacji poszczególnych klas aktywów. Naszym zdaniem takie podejście jest zupełnie nieefektywne – liczne badania pokazują, że w długim okresie nie przynosi ono wyższych zysków, co potwierdzają faktyczne wyniki inwestycyjne.

Uważamy inwestowanie pasywne za najlepszy sposób inwestowania zarówno pod względem zysków, jak i ryzyka. Inwestycje pasywne oferują rynkowe stopy zwrotu, osiągane dzięki naśladowaniu składu poszczególnych indeksów. Warunkiem udanego inwestowania pasywnego jest wystarczająca dywersyfikacja.

Nigdzie nie znajdziesz lepiej zdywersyfikowanego portfela niż w Finax – zarówno pod względem szerokiego rozkładu ryzyka, jak i relacji pomiędzy poziomem ryzyka a stopą zwrotu. Oferujemy wygodne rozwiązanie za pomocą którego możesz inwestować jednocześnie w aż 9500 różnych papierów wartościowych (ok. 5500 akcji i ponad 4000 obligacji), i to już od 50 zł!

Z Finax zawsze możesz mieć pewność, że inwestujesz w najlepiej prosperujące firmy, a w Twoim portfelu znajdują się te aktywa, które w przyszłości odnotują najwyższy wzrost wartości. Tylko z Finax otrzymujesz:

• dywersyfikację ze względu na kategorię aktywów finansowych – w Twoim portfelu znajdują się różne akcje i obligacje, dzięki czemu obniżone zostaje ryzyko rynkowe;
• dywersyfikację ze względu na walutę oraz stopę procentową - inwestujesz w aktywa denominowane w różnych walutach: od euro, przez dolara, aż po egzotyczne waluty krajów rozwijających się;
• dywersyfikację regionalną – w Finax inwestujesz w papiery wartościowe z ponad 90 krajów całego świata;
• dywersyfikację ze względu na sektor - w portfelach znajdziesz akcje reprezentujące wszystkie sektory gospodarki, a także rządowe papiery wartościowe;
• dywersyfikację ze względu na wielkość firmy - za pomocą jednego portfela nabywasz zarówno akcje małych, obiecujących firm, jak i ogromnych międzynarodowych korporacji;
• dywersyfikację podejść inwestycyjnych – nabywasz zarówno bardziej stabilne spółki dywidendowe, jak i akcje o niskiej wartości czy te o dużym potencjale wzrostu.

Bez względu na to, w jaką klasę aktywów zamierzałeś dotychczas zainwestować – znajdziesz ją w portfelach Finax. Cokolwiek nie zdarzy się w przyszłości na giełdach czy nie stanie się z konkretnymi gospodarkami – możesz być pewien, że pewna część Twojego portfela na tym skorzysta.

Pasywna postawa, jaką oferuje Inteligentne Inwestowanie, to fundament budowania majątku. Jeżeli nie zamierzasz bawić się w spekulacje, a Twój cel inwestycyjny jest raczej standardowy, ten rodzaj inwestycji będzie dla Ciebie w zupełności wystarczający – a przy tym najbardziej optymalny pod względem ryzyka.

Jeżeli korzystasz z innego produktu finansowego, ale nie jesteś pewien, czy relacja pomiędzy poziomem ryzyka oraz stopą zwrotu jest odpowiednia, a zyski satysfakcjonujące – zwróć się z tym do nas, a poddamy Twoją inwestycję analizie.

Pamiętaj, że jeżeli zdecydujesz się przenieść swoje nierentowne inwestycje do Finax, dostaniesz od nas zniżkę na opłatę za zarządzanie portfelem, dzięki której Inteligentne Inwestowanie będzie jeszcze bardziej skuteczne.